Next project | Hue ancient capital looks to the future

How to build Hue ancient capital city? The question has been raised since the day the Nguyen Dynasty relic in Hue was recognized as a world heritage site by Unesco, especially since the day Hue was decided by the Nation as a typical Festival City, many seminars also mentioned, but until now, no idea has been recognized. It is known that Architect Ho Viet Vinh is a Hue hometown, is teaching at the University of Architecture in Ho Chi Minh City, has done a Master’s thesis about Hue, has many construction works for Vietnam in the 21st century. He has the opportunity to study many ancient capital cities, many ancient cities of the continents of Europe, Asia, America, Australia, Africa, TTH newspaper asked him these questions.

1. TTH newspaper. New spring is coming, TTH newspaper is very happy to meet you. Knowing you are a Hue’s hometown, having studied planning and architecture of the Nguyen Dynasty, could you please tell me what you are thinking about Hue City today?

Arch.Ho Viet Vinh: Hue-The Heritage City is in the process of expanding its boundaries and transforming urban spatial structure. From a strictly ordered city on a large area stretching from the Royal Capital to the villages, gradually transitioning to an irregular and chaotic urban structure. Therefore, the disturbances in urban spatial organization are causing concerns for residents, tourists and even urban experts. An issue placed on the conference table that still has no satisfactory solution is whether this is a normal change of a Heritage City on the path of integration and development or a deviation in orientation. this particular urban development. For a valid argument, we need to go back nearly 700 years to see the treasure of Hue urban heritage values ​​accumulated through historical periods to orient the way for the future. Hue Heritage Urban has been formed through the following stages:

• The period before 1558: the first inhabitants came to Thuan Chau land

• The period from 1558-1775: the migrations to find the land of Phu Xuan capital

• The period from 1802-1885: the plan to build the Capital has the largest scale and the most complete function in urban history.

• The period from 1885-1945: the southern expansion of the Perfume River formed a two-structure urban model: the Vietnamese quarter and the Western quarter.

• The period from 1945-1986: nature-war-planning economy (subsidy period) changed urban spatial structure towards filling urban voids.

• The period from 1986-1993: the formation of subdivisions and the isolation of the heritage in the spatial distance.

• 1993-present period: historical transformation plan to turn medium-scale urban-heritage into large-scale urban area (Thua Thien Hue City under the sixth central government of Vietnam).

Indeed, over a journey of nearly 7 centuries, Hue with its architectural appearance and heritage formed and developed over a long period of time with many historical changes has created a Hue city full of unique characteristics. distinctiveness in the cultural space of Ngu mountain-Perfume river. Hue urban structure identifies the Perfume River as the main layout axis that creates the shape of the Citadel and nurtures the human spirit of Hue. Yet the urban expansion of the late 20th and early 21st centuries has turned its back on the river, creating a pervasive urban structure, stretching and filling in precious gaps in the existing urban structure. 2. You have surveyed and studied many ancient cities, many ancient capital cities, what do you think is different from Hue compared to those ancient cities?

Arch.Ho Viet Vinh: I also had the opportunity to survey and research some heritage cities such as Kyoto-Japan, Siem Reap-Cambodia, Bali-Indonesia, Luang Phrabang-Lao, CapeTown-South Africa, Lyon-France, Casablanca-Morocco must recognize that each city has its own appearance, in harmony with the natural setting. The difference between Hue and these cities is the behavior between people and nature and between people and people. In such a way, the people of Hue have created a slow and relaxed way of life to achieve the wonderful harmony between Man and Nature.

3. What can we learn experiences from these ancient cities?

Arch.Ho Viet Vinh: These heritage cities preserve the form and spirit of the place of history at the time it was born, any interference in the development process is carefully considered not to do damage to the monument whether it is open space or landscaped terrain. The first and most valuable lesson for Hue is that the developed urban structure must accept the Perfume River as the layout axis and respect the central role of the Hue Citadel in the development in harmony with nature. The second lesson is that the concept of heritage adaptation needs to be placed in the context of the new urban environment that is a continuation between the past and the future. New construction within the influence of the heritage must inherit and highlight this continuity based on the spirit of place. Each work, cluster of works must be created based on the unique spirit of the Heritage City. Building a place must match the times, away from the habit of copying and imposing architectural models without selection.

4. How was the construction in that old city?

Arch.Ho Viet Vinh: I would like to mention the conservation and development plans of some heritage cities that Hue can refer to and study.

• The heritage city of Lyon (France): located on an oasis at the confluence of the Le Rhône and Saône rivers, the world heritage space is located on a part of this oasis and another part owned by the Saône river in the area. central position of the urban spatial structure. The traffic axes of the northern belt (péripherique du nord) and the southern belt (péripherique du sud) are located at two ends to avoid affecting this area. The enhancement of connectivity through continuous traffic axes between the historic center and the new urban area. The development model that combines the old and new structures on both sides of this river also ensures the parallel development and conservation goals of this contrasting heritage city.

• The heritage city of Venice (Italy): was selected to develop in a way that completely preserves the spatial structure based on the unique water transportation system in the world. New and old spaces are connected on the same system of canals, creating a common rhythm of spatial continuity as well as increasing the overall harmony. The modern transport system is located far away and ensures that it does not affect the completeness of the urban structure. The model that strictly preserves the compositional character has created a magical heritage city full of romance.

• Kyoto Heritage City (Japan): Kyoto Heritage City is developed sequentially and interlaced between old and new on the existing urban structure, ensuring a balance between construction and urban gaps. The city still preserves Temples-Pagodas-Temples located in the intact mountainous landscape to the east and west of the citadel built in the past, attaching the shape of religious works to the spiritual landscape of the mountains and forests. . Heritage buildings such as the Kyoto Imperial Palace, the old town, pagodas and temples are preserved intact the authenticity of history and spirit of the place. The modern urban area is harmoniously interwoven into the existing urban structure, creating a bustling atmosphere without creating pressure on the historical space.

• Amterdam Heritage City (Netherlands): The heritage city of Amterdam-Netherlands maintains a new system of co-structured canals that create a transitional space between the old urban part and the new urban part to enhance diversity. morphological form of urban space structure and ensure uniformity. 5. What factors help these ancient cities to retain their traditional characteristics while still integrating into modern times and successfully developing their economy in a sustainable way

Arch.Ho Viet Vinh: As I mentioned above, these heritage cities always respect the historical value created by previous generations, even though there are differences in views and attitudes towards the historical role. its history. After all, Heritage is the crystallization of the values ​​and efforts of the community on the ideological foundation of the ruling class, so preserving the heritage is like preserving the nation’s treasure for future generations. thinking and shaping the way for the future. Therefore, there is no antagonism between Conservation and development, conservation is the foundation of development and vice versa, development creates conditions for better conservation. The city is a living entity that moves and develops over time, the architectural heritage that is a component of it also moves and develops. Although the heritage itself does not change, the changing environment leads to a different perception of the heritage and becomes more and more attractive and valuable. Therefore, to manage the Heritage City, it also needs good, enthusiastic and brave people to make appropriate development policies and exploit the treasure value to serve humanity in the spirit of UNESCO, because The reason is that the Heritage is “unique”, there must be a “unique” Person to govern.

6. In order to get rid of the current stagnant situation, what should Hue ancient capital city do to look forward to the future where it can stand side by side with ancient cities in the region and in the world?

Arch.Ho Viet Vinh: In my opinion, it’s time to carry out a plan to rebuild the Heritage City based on the new idea of ​​a Hue City – 21st Century (referred to as Hue 21) developed in parallel with the Citadel. The heritage street in the continuity relationship receives the Perfume River as the main layout axis. This idea will help the Heritage City to escape from the “oil slick” development model of most urban areas in Vietnam, the consequences of which are the encroachment and distortion of historical spaces. In my Master’s thesis on Hue in 2001, I also outlined the shape of the spatial structure of Hue City in the 21st century with a linear urban model (about 8km in length and 2km in average width) located in the center of the city. symmetrically with the Citadel through the lower part of the Perfume River with an area of ​​about 1600 ha. The driving force of urban development extends 8km towards Thuan An estuary, this is an ecological avenue with modern landscapes combined with a network of rivers and canals spreading to the lower Huong River to create a new balance. between modern architectural works surrounded by village ecological environment. The waterways perpendicular to this boulevard were dug up to raise the foundation for construction areas according to traditional feng shui principles.

The urban structure is built according to the 21st century ecological urban model, suitable for new lifestyles and modes of living in order to complete the function of the Heritage City in the future. The concept of Landscape Urban (Paysage urbaine) of heritage city goes hand in hand with the concept of Village Urban (Village urbaine) of the 21st century – An era aimed at protecting the environment and improving the quality of life, perhaps the right choice for the future Hue (see outline diagram).

7. In your opinion, what has kept Hue City from developing? How to overcome that?

Arch.Ho Viet Vinh: Hue urban architectural heritage is the diversity of spatial forms formed through historical periods, including: the system of Palace and Palace of the Nguyen Chua, Thanh Ha commercial port area, and neighborhoods. Bao Vinh town, Imperial City area, Nguyen King’s Tomb area, east commercial area of ​​the Citadel, Kim Long-Vi Da garden house, Western quarter, multi-functional commercial street formed on the background of the locality. Spatial morphology of the Nui Ngu-Perfume River region. However, due to many reasons, the urban heritage fund is being degraded due to the invasion of time and the lack of human intervention. Even the efforts to restore and recreate the heritage in the region are expensive but do not bring vitality to the monument, in addition, the new construction without a strategic vision is turning Hue into a “popular city”. . According to a survey of tourists who come to Hue for the first time, they do not want to return because the attractiveness of the Heritage City is dwindling. Therefore, Hue Heritage City is currently losing its attractiveness in the competition between domestic and international heritage cities, statistics show this correlation:

• Kyoto-Japan Heritage City has a natural area of ​​827 square kilometers, a population of 1,473,746 people, and an annual number of tourists 30 million, of which about 1.2 million are international visitors.

• The Bali-Indonesia heritage city has a natural area of ​​5,780 km2, a population of 4,225,384 people, the number of international tourists 3.5 million.

• The heritage city of Siem Reap-Cambodia has a natural area of ​​10,299 km2, a population of 896,309 people, and the number of international visitors 1.6 million.

• The Hue-Vietnam Heritage City has a natural area of ​​5,062 km2, a population of 1,115,523, the number of visitors 2.4 million, of which about 0.9 million are international visitors.

The most common point is that the main economic activities of these Heritage Cities are tourism and activities related to exploiting tourism services to serve and satisfy visitors. In the competition for attractive destinations, the Cities will attract tourists and ensure an annual growth of over 10%. Many conferences and seminars have mentioned the weakness of Hue tourism industry and pointed out many reasons leading to this situation, but two important factors can be clearly seen: in planning The economic development strategy of Thua Thien Province has not yet considered tourism as a spearhead economic sector and has not had suitable measures to enhance the attractiveness of tourism products to serve the needs of domestic and foreign tourists. countries in competition with destinations in the region and the world. Although Hue is a national festival city, cultural activities are held every 2 years in the form of theatrical organization which is difficult to attract people and tourists. In addition, people still stay out of these festival activities because the organization is still heavily directed by the government and lacks the encouragement of participation from the local community – an important factor. keep the soul of cultural festivals in Heritage Cities.

8. In your opinion, to attract Hue people and Hue lovers outside Hue, what should Hue City do?

Arch.Ho Viet Vinh: The 21st century is the era of a knowledge-based economy in which the role of good and dedicated professionals is respected and created favorable conditions for dedication. Hue is the land of talented people, so many outstanding Vietnamese people have lived, studied, worked and fell in love with Hue. Having the opportunity to live and work in this Nervous land must be the dream of young intellectuals to fulfill their future ambitions. The important issue that Hue leaders must do is to seek advice and truly respect and trust to entrust important tasks to the next generation, rather than looking for people with many qualifications. In order to help Hue in the construction of the ancient capital city, one must have vision (knowledge of the ancient city), heart (love Hue), and even money. In order to attract that partner, in Hue, it is necessary to have an equal leadership team, have specific regulations, have appropriate policies, and have strong charismatic people (Hue people in Hue do not lack these people). ) Help.

9. Thank you Mr.Ho Viet Vinh

Next project | ĐỊNH HÌNH KHÔNG GIAN MẶT NƯỚC TRONG CẤU TRÚC ĐÔ THỊ THEO HƯỚNG TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ KHAI THÁC KINH TẾ DU LỊCH VÀ SINH THÁI – THỰC TIỄN TẠI VĨNH LONG

Nhóm nghiên cứu: Ông Bùi Văn Nghiêm – Bí thư Tỉnh Uỷ Vĩnh Long; Ông Hồ Viết Vinh- Chuyên gia Qui hoạch đô thị; Ông Thạch Phước Hùng- Chuyên gia kinh tế nông nghiệp; Ông Nguyễn Thanh Phong- Chuyên gia Qui hoạch cộng đồng.

1. Dẫn nhập:

Trước thách thức của biến đổi khí hậu và nhu cầu phát triển bền vững, việc định hình không gian mặt nước trong cấu trúc đô thị đang trở thành một yếu tố then chốt, không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn mở ra cơ hội khai thác tiềm năng du lịch và phát triển kinh tế sinh thái. Đặc biệt, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) với mạng lưới sông ngòi chằng chịt là một ví dụ điển hình cho cách mà việc quy hoạch không gian mặt nước hợp lý có thể góp phần vào phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng sống của người dân. Trong bài tham luận này, chúng tôi tìm hiểu các khía cạnh lịch sử và thực tiễn của quá trình chỉnh trị kênh rạch, từ thời kỳ Chúa Nguyễn qua thời Pháp thuộc đến giai đoạn nay. Đồng thời, chúng tôi sẽ phân tích bài học thực tiễn từ các quốc gia có kinh nghiệm về quản lý và khai thác không gian mặt nước như Hà Lan. Bài tham luận cũng sẽ giới thiệu các dự án thực tiễn của Chúng tôi tại tỉnh Vĩnh Long – một trong những khu vực giàu tiềm năng để phát triển các mô hình đô thị và không gian sống ven sông, tạo điều kiện cho du lịch sinh thái phát triển, cũng như cải thiện sinh kế cho cộng đồng.

2. Thực trạng sử dụng đất nông nghiệp và tình hình biến đổi khí hậu tại Vĩnh Long:

Vĩnh Long, với lợi thế đất phù sa màu mỡ và hệ thống sông ngòi chằng chịt, từ lâu đã là vùng nông nghiệp, cây ăn trái quan trọng của Đồng bằng sông Cửu Long.

Tuy nhiên, tình hình biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hơn một nửa diện tích đất đai tự nhiên của Tỉnh. Trước thực trạng đất đai đô thị bị chia nhỏ, sử dụng chưa hiệu quả, kết hợp với biến đổi khí hậu tác động sâu rộng, đã đặt ra những thách thức lớn cho phát triển đô thị bền vững và kinh tế nông nghiệp của tỉnh.

2.1. Tình hình xâm nhập mặn:

Xâm nhập mặn đã ảnh hưởng đến hơn một nửa diện tích tự nhiên của tỉnh, gây suy giảm chất lượng đất và giảm năng suất cây trồng, tác động trực tiếp tới các vùng sản xuất nông nghiệp ven sông Hậu và sông Cổ Chiên, sông Măng Thít. Theo các kịch bản mô phỏng nguy cơ xâm nhập mặn thì ranh mặn 1,5g/l đến năm 2050 lên tới khu vực thành phố Vĩnh Long, điều này ảnh hưởng đến hoạt động cấp nước sinh hoạt của thành phố Vĩnh Long.

2.2. Đô thị dàn trải, quỹ đất đô thị ngày càng hạn hẹp:

Diện tích tự nhiên toàn Tỉnh Vĩnh Long: 152.573 ha;

Diện tích đất đô thị: từ 10.021 ha (năm 2020) tăng lên 12.652ha (năm 2030);

Dân số tỉnh:

+ Năm 2020: 1.023.000 người. Mật độ dân số bình quân: 6,70 ng/ha;

+ Năm 2025: 1.029.500 người. Mật độ dân số bình quân: 6,75 ng/ha;

+ Năm 2030: 1.031.000 người. Mật độ dân số bình quân: 6,76ng/ha.

Diện tích đất nông nghiệp bình quân đầu người (2030): 0,116 ha/người.

2.3. Biến đổi khí hậu:

Đánh giá nguy cơ ngập đến năm 2050, theo kịch bản RCP4.5, tỷ lệ ngập tại thành phố Vĩnh Long, thị xã Bình Minh lần lượt là 60,95%, và 44,12%, với kịch bản RCP8.5 là 63,81% và 44,91%. Mức nước biển dâng theo kịch bản RCP4.5 và RCP8.5 lần lượt là 23cm và 28cm. 

2.4. Diện tích mặt nước lớn:

Tổng diện tích mặt nước lớn hơn 20,13%, trong đó hơn 10,13%diện tích nước mặt bao gồm hệ thống sông ngòi, kênh rạch và 10% diện tích vùng ngập tự nhiên theo triều.

Nguồn nước mặt của tỉnh Vĩnh Long phụ thuộc vào 4 dòng sông lớn chảy qua là sông Tiền, sông Cổ Chiên, sông Hậu và sông Măng Thít; ngoài ra, còn có khoảng 90 sông rạch lớn khác như: Long Hồ, Ba Kè, Cái Vồn Lớn, Cái Cam, Ba Càng, Cái Ngang, Mỹ Thuận, Vũng Liêm, Ngã Chánh, Trà Ngoa, Cái Nhum, rạch Chà Và, Bưng Trường, Hòa Tịnh, Cái Sao,…và nhiều kênh, rạch khác tạo thành hệ thống kênh rạch khá chằng chịt, phân bố đều khắp trong tỉnh và chiếm tỷ lệ 10,13% tổng diện tích tự nhiên (cao hơn vùng ĐBSCL là 5,79% và cả nước là 3,26 %).

Để đối mặt với những thách thức hiện nay, Vĩnh Long cần chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng đô thị tích hợp, kết hợp hài hòa giữa khu ở, dịch vụ và không gian xanh, khai thác tốt không gian mặt nước cho phát triển đô thị và các hoạt động kinh tế. Đồng thời, tỉnh cần đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn: nông nghiệp thông minh, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái,… nhằm tăng năng suất, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

3. Quá trình chỉnh trị sông ngòi, kênh rạch tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) dưới góc nhìn lịch sử khẩn hoang:

3.1. Mạng lưới nước cấp Vùng:  Quá trình chỉnh trị sông ngòi và kênh rạch tại Đồng bằng sông Cửu Long trải qua nhiều giai đoạn lịch sử từ thời kỳ khẩn hoang đến thời Pháp thuộc và kéo dài đến hiện nay. Ban đầu, khu vực này được triều Nguyễn quan tâm phát triển hệ thống kênh rạch để mở rộng đất canh tác và phát triển giao thông thủy. Đáng kể nhất là công trình đào kênh Vĩnh Tế, bắt đầu từ năm 1819 dưới thời vua Gia Long, với mục đích phát triển nông nghiệp, ngăn chặn giặc ngoại xâm và tạo điều kiện giao thương. Đến thời Pháp thuộc, chính quyền thực dân đã đẩy mạnh việc nạo vét và mở rộng hệ thống kênh rạch nhằm phục vụ cho mục tiêu khai thác thuộc địa, đặc biệt là để vận chuyển hàng hóa như lúa gạo từ ĐBSCL đến Sài Gòn và các cảng quốc tế. Năm 1875, một ủy ban thường trực đã được thành lập để quản lý và hoàn thiện mạng lưới đường thủy từ Sài Gòn đến các tỉnh miền Tây, trong đó có việc đào mới và mở rộng nhiều kênh như Cột Cờ, Nước Mặn và Trà Ôn. Thời kỳ Toàn quyền Paul Doumer (1897-1902) đánh dấu bước ngoặt lớn trong việc mở rộng hệ thống kênh rạch, với các công trình quy mô lớn như kênh Rạch Giá – Hà Tiên, nhằm khai thác và mở rộng vùng tứ giác Long Xuyên, từ đó giúp tăng diện tích đất canh tác. Trong giai đoạn từ 1914 đến 1929, hệ thống kênh rạch tiếp tục được mở rộng với khối lượng đào đắp khổng lồ, lên đến 177 triệu mét khối đất cho 1.664km kênh mới.

Hình 1. Các con lộ và các đô thị của vùng châu thổ. Những đường thẳng đậm nét hầu hết thể hiện hệ thống kênh đào và những con lộ hai làn kè bên trong vùng ĐBSCL. Carte Des voies Navigables de Cochinchine công bố năm 1926. Nguồn: wikipedia

Qua các thời kỳ, việc chỉnh trị sông ngòi và phát triển hệ thống kênh rạch không chỉ cải thiện khả năng canh tác, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông, thương mại và góp phần hình thành nên cấu trúc kinh tế – xã hội đặc trưng của ĐBSCL. Đây là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của vùng đất này trong bối cảnh hiện nay.

3.2. Mạng lưới nước tại Vĩnh Long:   Mạng lưới nước tại Vĩnh Long có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế, văn hóa và đảm bảo sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương. Đặc điểm nổi bật của mạng lưới này là sự đa dạng và phong phú với hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt. Tỉnh Vĩnh Long nằm giữa sông Tiền và sông Hậu, có hệ thống kênh rạch tự nhiên và nhân tạo phong phú, tạo nên một mạng lưới nước bao phủ khắp khu vực, giúp vận chuyển và lưu thông nước một cách hiệu quả, đồng thời phục vụ cho nông nghiệp và đời sống dân cư.

Hình 2. Bản đồ lịch sử cuộc viễn chinh Nam Kỳ năm 1861 của Léopold Paullu de la Barrière. Vĩnh Long là 1 trong 6 vùng thuộc Nam Kỳ lục tỉnh. Cochinchine Francaise bản đồ do ông M. Dutreuil De Rhins vẽ và xuất bản trên Dépôt de la Marine năm 1881. Nguồn: wikipedia

Tỉnh Vĩnh Long có 3 nguồn nước chính từ 3 con sông lớn đi qua, bao gồm: sông Tiền, sông Hàm Luông và sông Cổ Chiên, ngoài ra còn có vô số rạch và kênh đào xẻ ngang xẻ dọc khắp tỉnh. Những con rạch chính như Mang Thít, Sông Ngang, Long Hồ, Bà Kè, Vũng Liêm, Bà Phong, Cái Cá, Cái Cau. Sau khi Vĩnh Long là thuộc địa của Pháp, chính quyền tỉnh đã cho đào nhiều con kênh để nối liền các con rạch với nhau, như là Kênh Thầy Cai, Cái Cau, kênh Chà Và, kênh Bocquet, kênh Ông Me, kênh Bưng Trường, Trà Ngoa, Huyên Thuyền… Hệ thống kênh rạch này đóng vai trò quan trọng trong việc tháo nước và dẫn nước để canh tác.

Hình 3. Bản đồ lịch sử hạt Vĩnh Long năm 1885. L’Arrondissement de Vinh Long. Publié sous la direction de M ^r. Camouilly Chef de Service du Cadastre conformément aux instruction de M ^r. Nouét directeur de l’Intérieur. Nguồn: gallica.bnf.fr/

Phân tích cho thấy, hệ thống sông nước ở Vĩnh Long hỗ trợ phát triển nhiều loại hình kinh tế, như canh tác lúa nước, trồng cây ăn trái, đặc biệt là các loại trái cây đặc sản. Ngoài ra, các hệ thống đê bao và bờ kè cũng đã được xây dựng để kiểm soát lũ lụt và bảo vệ mùa màng. Các khu vực có tầng mức ngập khác nhau cũng được tận dụng để phát triển các loại hình nông nghiệp khác nhau như nuôi trồng thủy sản ở vùng ngập sâu và canh tác hoa màu ở vùng ngập nông. Cảnh quan sinh thái của Vĩnh Long không chỉ có giá trị về kinh tế mà còn mang lại tiềm năng lớn cho phát triển du lịch sinh thái, đặc biệt là các hoạt động trải nghiệm và khám phá vùng sông nước Nam Bộ. Nét văn hóa sinh hoạt “trên bến dưới thuyền” từ xưa đến nay vẫn được gìn giữ và phát triển, tạo sức hút du lịch và là nguồn cảm hứng cho việc tái tạo không gian sinh hoạt trên sông nhộn nhịp, sầm uất đặc trưng của miền Tây.

Hình 4. Quang cảnh sinh hoạt trên bến dưới thuyền tại hạt Vĩnh Long. Các công trình tiếp giáp với mặt sông với các không gian kết nối, giao thương, nhộn nhịp, sầm uất. Nguồn ảnh: manhhai flick

Hình 5. Quang cảnh trung tâm Vĩnh Long dọc sông Cổ Chiên năm 1967. Chính giữa là trung tâm tập trung dân cư. Bên trái là rạch Long Hồ (nay là sông Long Hồ), bên phải là rạch Cái Ca (nay gọi là sông Cầu Lộ). Nguồn ảnh: manhhai flick

Nhìn chung, mạng lưới nước tại tỉnh Vĩnh Long không chỉ góp phần vào phát triển kinh tế – xã hội mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ văn hóa truyền thống, bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững cho khu vực này.

4. BÀI HỌC THỰC TIỄN TỪ ĐÊ BAO ĐA TẦNG CỦA HÀ LAN Mô hình đê bao đa tầng của Hà Lan là một giải pháp quản lý nước thông minh, được phát triển nhằm đối phó với tình trạng ngập lụt và xâm nhập mặn thường xuyên xảy ra tại quốc gia này. Thay vì chỉ xây dựng đê bao thông thường, đê bao đa tầng được thiết kế theo cấu trúc phân tầng, cho phép nước tràn vào có kiểm soát và tạo điều kiện cho đất đai phù sa bồi đắp tự nhiên. Đây là một hệ thống phức hợp, vừa bảo vệ an toàn cho khu vực sinh sống và sản xuất của con người, vừa tận dụng được nguồn tài nguyên thiên nhiên để cải thiện chất lượng đất.

Hình 6. Sơ đồ mặt cắt ngang thể hiện môi trường các tầng lắng động ứng dụng mô hình đê bao đa tầng. Nguồn: Michiel J. van der Meulen & Ane P. Wiersma & Marcel van der Perk & Hans Middelkoop & Noortje Hobo (2009). Sediment management and the renewability of floodplainclay for structural ceramics.

Một điểm nổi bật của đê bao đa tầng là tích hợp yếu tố sinh thái và cảnh quan vào hệ thống đê điều. Các tầng đê được thiết kế sao cho phù hợp với mức ngập nước tự nhiên theo mùa, từ đó tạo ra các khu vực ngập nước nông, ngập trung bình và ngập sâu. Mỗi tầng đê được sử dụng cho những mục đích khác nhau: các tầng ngập nông có thể trồng trọt, các tầng ngập trung bình có thể nuôi trồng thủy sản, còn các tầng ngập sâu thường là khu vực bảo tồn sinh thái và cảnh quan. Cách phân tầng này giúp giữ phù sa và cải tạo đất, rất phù hợp cho các vùng đất trũng như Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam.

Hình 7. Sơ đồ mô hình đê bao đa tầng thể hiện các mức ngập nước khác nhau phù hợp với các mục đích sử dụng cho hoạt động kinh tế nông nghiệp và du lịch. Nguồn: nhóm tác giả

Hơn nữa, đê bao đa tầng còn giúp giảm chi phí và công sức duy trì, vì nó tận dụng thiên nhiên để bồi đắp và tái tạo đất đai thay vì phải nạo vét hoặc xây dựng nhân tạo. Hệ thống này cũng có vai trò quan trọng trong việc phát triển các mô hình kinh tế sinh thái và du lịch. Những khu vực ngập sâu có thể phát triển du lịch sinh thái, thu hút du khách đến trải nghiệm cảnh quan đặc sắc, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương.

Bài học từ đê bao đa tầng của Hà Lan là một minh chứng cho thấy cách mà con người có thể hài hòa giữa nhu cầu bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế, thông qua việc sử dụng hệ thống quản lý nước thông minh. Đây là mô hình mà Việt Nam có thể áp dụng để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, bảo vệ an toàn cho người dân và phát triển sinh kế lâu dài tại Đồng bằng sông Cửu Long.

5. MỰC NƯỚC ĐẶC TRƯNG TẠI TRẠM TÂN AN (SÔNG VÀM CỎ TÂY)

Bảng 1: Mực nước đặc trưng năm (cm) trích từ năm 2009 đến năm 2019 Trạm Tân An  – Sông Vàm Cỏ Tây

Bảng 2: Mực nước đặc trưng tháng (cm) Trạm Tân An – Sông Vàm Cỏ Tây

*Nguồn: Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ

Trong quá trình nghiên cứu mực nước các dòng sông lớn tại ĐBSCL, chúng tôi đã có những phân tích, tổng hợp các dữ liệu về mực nước đặc trưng theo tháng và theo năm, đặc biệt là các thông số mức nước tại trạm thủy văn Tân An trên sông Vàm Cỏ Tây.

Các đánh giá và phân tích mực nước trong khoảng thời gian từ năm 1977 đến năm 2019, cho thấy các đặc trưng cao độ mức nước được chia ra theo cao độ thấp (Hmin), trung (Htb), cao (Hmax), tương ứng với 3 mức ngập: khu vực ngập nước sâu, ngập trung bình, ngập nông. Đây là cơ sở để thiết kế mô hình đê bao đa tầng tại khu vực Tân An và các khu vực lân cận có mực nước tương đồng trong khu vực ĐBSCL.

6. CÁC DỰ ÁN ÁP DỤNG LOẠI HÌNH CHỨC NĂNG PHÙ HỢP VỚI DẠNG MẪU ĐÊ BAO ĐA TẦNG ĐỂ KHAI THÁC KHÔNG GIAN MẶT NƯỚC:

6.1.Dự án Vương Quốc Đỏ Mang Thít: Đây là một dự án bảo tồn và phát triển khu Di sản gạch, gốm truyền thống Mang Thít, kết hợp không gian sản xuất và cảnh quan mặt nước. Khu vực này được quy hoạch thành một Di sản đương đại với các tầng chức năng khác nhau: bảo tồn làng nghề gạch gốm, mở rộng không gian sinh hoạt ven sông và tái tạo cảnh quan vùng sông nước đặc trưng của Nam Bộ. Cách tiếp cận đê bao đa tầng giúp duy trì không gian sống ven sông, hỗ trợ sản xuất gốm, và đồng thời phát triển du lịch sinh thái, biến khu vực này thành điểm đến văn hóa và trải nghiệm cho du khách.

Hình 8. Bản đô kiến trúc cảnh quan khu lò gạch, gốm – vương quốc đỏ Mang Thít đến năm 2045. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 9. Mặt cắt tổ chức cảnh quan ven sông áp dụng mô hình đa tầng ngập với sắc thái cảnh quan và chức năng khác nhau ven bờ kênh Thầy Cai. Không gian vùng lõi bảo tồn làng nghề gạch gốm. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 10. Cảnh quan hai bên bờ kênh Thầy Cai, vùng lõi bảo tồn làng nghề gạch gốm với hệ thống bờ kè mềm đa tầng và bờ cứng bậc cấp xen kẻ kết hợp bến thuyền, không gian dịch vụ gạch gốm được tổ chức ven sông, hổ trợ quá trình chuyển đổi, đồng thời phát triển du lịch sinh thái, biến khu vực này thành điểm đến văn hóa và trải nghiệm cho du khách. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 11. Cảnh quan cộng đồng dân cư mới gắn với hệ thống kênh rạch nội khu. Các không gian ven sông được tạo hình bằng bờ kè mềm đa tầng tạo các công năng và sắc thái cảnh quan khác nhau theo mùa ngập. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 12. Cảnh quan vùng sản xuất nông nghiệp sinh thái theo tiêu chuẩn gắn với sông nước kết hợp dịch vụ du lịch, trải nghiệm. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 13. Cảnh quan cổng chào, vườn cây ăn trái và gạch gốm kết hợp với cảnh quan ven sông theo mô hình kè mềm đa tầng, cung cấp nhiều không gian trải nghiệm khác nhau cho du khách khám phá Làng nghề Gạch Gốm truyền thống ven sông Cổ Chiên.  Nguồn: nhóm tác giả

6.2. Dự án Eco Farm Village: Eco Farm Village là mô hình khu sinh thái thích ứng với nước, bao gồm nhiều tầng không gian canh tác và sinh hoạt tùy theo mức độ ngập nước. Các tầng ngập nông dùng cho việc trồng rau màu, cây ăn trái; trong khi các tầng ngập trung bình và ngập sâu được sử dụng để nuôi trồng thủy sản và tạo cảnh quan sinh thái. Dự án này hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, kết hợp hài hòa giữa canh tác, sinh thái và du lịch sinh thái, cho phép du khách tham quan và trải nghiệm cuộc sống nông thôn miền Tây, đồng thời giữ gìn môi trường tự nhiên.

Hình 14. Vị trí dự án nằm bên bờ sông Cổ Chiên. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 15. Sắc thái cảnh quan khu vực dự án – vùng canh tác nông nghiệp, thủy sản ven sông Cổ Chiên. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 16. Bản đồ tổ chức KG kiến trúc cảnh quan dự án Eco Farm village. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 17. Phối cảnh không gian khu sinh thái thích ứng với nước – dự án Eco Farm village. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 18. Nhà ở được thiết kế thích ứng với con nước, các tầng không gian ngập sâu, trung bình, ngập nông được bố trí có chủ đích nhằm tạo ra các góc nhìn cảnh quan khác nhau. Nguồn: nhóm tác giả

6.3. Dự án Đô thị Bình Minh (Water-Based City): Dự án này hướng tới xây dựng một đô thị ven sông hiện đại, dựa trên hệ thống kênh rạch dày đặc của khu vực Bình Minh, với các công viên và không gian sinh hoạt dọc theo các tuyến kênh. Cấu trúc đê bao đa tầng cho phép khai thác các vùng ngập nông và ngập trung bình để bố trí không gian công cộng, khu thương mại và các dịch vụ ven sông. Khu vực ngập sâu và hồ sinh thái được dùng làm công viên chuyên đề, phục vụ nghỉ dưỡng và vui chơi giải trí. Nhờ đó, đô thị Bình Minh không chỉ phát triển kinh tế từ du lịch và thương mại mà còn gìn giữ môi trường, đáp ứng nhu cầu sinh sống, làm việc của cộng đồng dân cư.

Hình 19. Bản đồ hệ thống mạng nước thị xã Bình Minh đến năm 2045. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 20. Mặt cắt không gian từ khu vực sông Hậu đến không gian sông nội khu. Các không gian công cộng, thương mại, dịch vụ và các công viên được bố trí ven sông, tạo điều kiện để người dân tiếp cận dễ dàng với mặt nước và các đê bao đa tầng kết hợp cảnh quan sinh thái ven kênh. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 21.  Mặt cắt không gian đô thị qua vùng ngập sâu và hồ sinh thái. Các khu vực này được dùng làm công viên chuyên đề, phục vụ nghỉ dưỡng và vui chơi giải trí. Nguồn: nhóm tác giả

Hình 22.  Mặt cắt không gian đô thị trục đại lộ sông nước phía Bắc. Nguồn: nhóm tác giả

7. Kết luận – kiến nghị:

Qua những nội dung trình bày, chúng tôi chỉ ra vai trò thiết yếu của việc quản lý và khai thác không gian mặt nước trong cấu trúc đô thị, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực gia tăng dân số tại Đồng bằng sông Cửu Long. Với diện tích mặt nước rộng lớn và cảnh quan đặc trưng, Vĩnh Long có tiềm năng khai thác mặt nước để phát triển, mở rộng không gian đô thị và tạo bản sắc sông nước vùng châu thổ Đồng bằng sông Cửu Long. Đặc biệt hình thành các không gian dịch vụ du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng ven sông, kênh rạch. Phương thức này vừa tận dụng được tiềm năng và thế mạnh của vùng đất, vừa hạn chế thấp nhất việc thu hồi đất lúa cho việc chuyển đổi thành không gian đô thị.

Tài liệu tham khảo:

• Lê, Q. Đ. (1961). Phủ biên tạp lục. Hà Nội, Việt Nam: NXB. Khoa học Xã hội
• Trịnh, H. Đ. (1998). Gia Định thành thông chí. Hà Nội, Việt Nam: NXB. Giáo dục
• David A. Biggs. (2010). Quagmire: Nation-Building and Nature in the Mekong Delta
• Son Kim Dang (2011). Production Systems and Farming Systems in the Mekong Delta. The 4th JIRCAS International Symposium
• Michiel J. van der Meulen & Ane P. Wiersma & Marcel van der Perk & Hans Middelkoop & Noortje Hobo (2009). Sediment management and the renewability of floodplainclay for structural ceramics. Springerlink.com
• Caitlin A Grady & Thai Van Nguyen & Ernest R. Blatchley III & Kien Van (2024) Who is being left behind? An analysis of improved drinking water and basic sanitation access in the Vietnamese Mekong Delta
• Thư viện Khoa Học Tổng hợp TP.HCM
• Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam
• Vietnamese-Mekong-River-Delta-land-use-and-site-locations_fig1_325159548
• Quy hoạch tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050

Next project | Vietnam Traditional Architecture & Art

Next project | Le Ba Dang Memory Space

LE BA DANG MEMORY SPACE

A PRIVATE CONTEMPORARY ART MUSEUM, THE MOST MAGNIFICENT, STATE-OF-THE-ART AND UNIQUE ONE IN CENTRAL VIETNAM.

The landscape architecture of the museum with an area of 16.000 square meters is actually a full-scale “Lebadang Space” artwork. The paintings, sculptures, installation and “Space” artworks of the world-renowned artist Lebadang are periodically rotated with exhibition contents and display methods up to international standards. The museum is the realization of artist Lebadang’s dream about “an immense artwork, a cosmic landscape, a life in harmony with nature and towards eternity”. That the museum is located in Hue, the ancient capital of Vietnam, reveals his dream of Hue becoming the capital of Vietnamese contemporary art and culture in the 21st century.

“Đường mòn lối nhỏ  lượn vòng quanh

Trăm hoa đua nở khoe hình sắc 

 Thấp thoáng hương quê gió nội đồng

 Toàn chân đón cảnh mây trời hiện

 Một chốn tiên bồng giữa thế gian.”

“Small paths that revolve around

Hundreds of flowers in bloom

Village hidden behind rice fields

Flying clouds in the sky

What a great place. ”

Architect Ho Viet Vinh

Le Ba Dang Memory Space brings the image of Co Loa into a unique creation of Vietnamese people. The emotions are depicted into the ground like a giant painting. The winding winding road leads us into the colorful reality picture, people and nature become one, the soul settles, the emotions flow. The flowers are so brilliant, the birds chirping, the wind breeze overflowing clouds, and everything resounds with true voices pulling our mind back to our childhood dream.

PROJECT INFO

Type:	Museum
Year:	2019
Location:	Huong Thuy, Hue
Team:	Ho Viet Vinh Tran Thanh Hai Le Van Thoi Ngo Dang Linh
Civil Engineer:	Nam Viet
Contractor:	Rickenbach Development and Construction
Interior Designer:	Eric Mignagd
Lighting Designer:	Elek Co, Ltd
Photographer:	Dolalab
Structural Engineer:	Nam Viet

PRESS:

• ART REPUBLIK 1, Elitism for all, Spring-Summer 2020

Next project | The Ideas competition for Thu Thiem Master Plan

Next project | Lotus

Ngẩng đầu nghe gió hát,
Tắm mát mạch nguồn khơi,
Chơi vơi miền êm ả,
Nghiêng ngã một đời không?

Ho Viet Vinh

Next project | VINHHO Studio

Sắc kia ai vắt lên trời,

Nửa chìm trong nước,

nửa phơi nắng vàng.

(HVV Architect & Partners with AI supported)

Next project | Glay Pottery Gallery

PROJECT INFO

Next project | Ruộng thức

Bước đi trên thửa ruộng, một bên đang chín vàng và một bên tuổi mười sáu, lòng như bước vào một ngã rẽ thời gian. Vựa lúa đồng bằng không ngủ để mang thóc gạo đến các hải cảng, để chuyển đến nơi cần đến. Vậy mà nó không một khoảng lặng nghỉ ngơi giữa các mùa vụ để hồi sinh. Ngày xưa, người dân cho đất nghỉ sau các mùa vụ canh tác; thế mà giờ đây nó phải đầu tắt mặt tối, phải gồng gánh sức nặng của mưu sinh. Một khi không được nghỉ ngơi vào mùa nước tràn đồng thì đất sẽ suy kiệt do không ngậm được phù sa, cái thưở mùa nước nổi cả đồng bằng như vào một ngày hội lớn: sự tất bật tạm lắng lại để tiếng cười và tiếng thở của đất được rền vang và hồi phục. Giờ đây, đến mùa nước nổi, cánh đồng vẫn vậy, nước không tràn qua đê bao bảo vệ mùa vụ. Dòng phù sa được ví như dòng sữa mẹ nuôi dưỡng vùng Châu thổ thì giờ đây đã cuộn cuộn chảy ra biển tạo thành các cù lao, ụ nổi ngăn đường ra biển lớn.

Ruộng thức là trăn trở và tâm sự của một vùng châu thổ trù phú đất ngậm phù sa một thời.

KTS. Hồ Viết Vinh

Next project | Maison de Corail

Maison de Corail

A PRIVATE CONTEMPORARY ART HOUSE, THE MOST MAGNIFICENT, STATE-OF-THE-ART AND UNIQUE ONE IN SOUTHERN VIETNAM.

The concept of the project is a hybrid space, there is no determination or boundaries. We want a space that integrates botany, meditation and art where people can feel free to take care of themselves, slowly with relaxation. Using nostalgia and natural matter, crafted by artisan hands, paintings that desire to finding beauty in imperfection but real environments. The facade make by breezeway blocks to allow sun and wind in, to avoid artificial air conditioning systems. The general purpose is to create a minimalist lifestyle in which a slow passing of time. The lava stones react shades to the sunlight movement along the day. Various forms are manifested by the light gradually moving. A spiral staircase along the courtyard has a rendered banister and concrete treads. It leads up to an open art workshop and meditation space.

“Ẩn tàng chốn lạ mà quen
Lá chen mây trắng hoa chèn sắc hương
Ngõ vương ánh nắng qua đường
Yêu thương đọng lại khu vườn ngày xưa.”

“Strange but familiar hidden place

Leaves insert flowers into white clouds

Light alley across the street

Love leaves the old garden. ”

Architect Ho Viet Vinh

PROJECT INFO

Type:	Residential
Year:	2020
Location:	Ho Tram, Ba Ria Vung Tau
Team:	Ho Viet Vinh Tran Thanh Hai Le Van Thoi Ngo Dang Linh
Contractor:	Cuong Quang Construction
Interior Designer:	Ho Viet Vinh
Photographer:	Ho Viet Vinh
Structural Engineer:	Nam Viet