“The gentle interplay of light and shadow dances across the room, reminiscent of a fading memory. Each element, from the plush seating to the artful arrangement of books, whispers stories of bygone days. The warmth of wood and fabric envelops the senses, creating a cocoon of comfort and reflection. This harmonious blend of textures and hues captures the essence of nostalgia, a poetic journey through time, where beauty and melancholy coexist in a delicate balance.”

Ngẩng đầu nghe gió hát,
Tắm mát mạch nguồn khơi,
Chơi vơi miền êm ả,
Nghiêng ngã một đời không?

Ho Viet Vinh

Phác thảo Chiến lược Quốc gia chung sống an toàn với lũ lụt tại Huế

Triết lý nền tảng: Chuyển từ tư duy “chống lũ” sang “sống chung với lũ một cách thông minh và an toàn”. Coi nước lũ là một phần của hệ sinh thái và văn hóa Huế, cần được quản lý chứ không thể triệt tiêu.
[Kiến trúc sư – Quy hoạch gia Hồ Viết Vinh]

Bốn Trụ Cột Chiến Lược chính:

1. Trụ cột quy hoạch và hạ tầng thông minh

Mục tiêu: Kiến tạo một không gian sống có khả năng “co giãn” cùng với lũ.

• Phân vùng rủi ro lũ chi tiết:
  • Lập bản đồ ngập lụt chi tiết đến từng con phố, khu dân cư, dựa trên các kịch bản lũ khác nhau (10 năm, 20 năm, 50 năm, 100 năm).
  • Cấm xây dựng các công trình thiết yếu (bệnh viện, trường học, trung tâm cứu hộ) và khu dân cư mật độ cao trong vùng lũ trũng, sâu.
  • Quy hoạch các “vùng đệm”, “không gian xanh thấm nước” dọc theo sông Hương và các phụ lưu để nước lũ có chỗ tràn vào mà không gây hại cho đô thị.
• Phát triển hạ tầng “thuận thiên”:
  • Xây dựng “Thành phố bọt biển”: Thay thế bê tông hóa bằng các bề mặt thấm nước (vỉa hè thấm nước, công viên có hồ điều tiết). Khuyến khích các mái nhà xanh, hệ thống thu gom nước mưa.
  • Thiết kế kiến trúc thích ứng: Quy chuẩn xây dựng mới bắt buộc các công trình trong vùng ngập phải có tầng trệt “nổi” hoặc không gian kiên cố để chứa đồ, nâng cao nền nhà, sử dụng vật liệu chịu nước.
• Hạ tầng giao thông linh hoạt:
  • Phát triển hệ thống giao thông thủy nội đô (thuyền, phà) như một phương tiện chính thức trong mùa lũ.
  • Thiết kế các tuyến đường tránh lũ và cầu vượt lũ.

2. Trụ cột hệ thống cảnh báo sớm và ứng phó hiệu quả

Mục tiêu: Biến mọi người dân thành một “cảm biến” và một “chiến sĩ” cứu hộ tiềm năng.

• Hiện đại hóa công nghệ dự báo:
  • Lắp đặt mạng lưới trạm đo mưa, mực nước tự động theo thời gian thực.
  • Ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu và đưa ra dự báo chính xác hơn về thời điểm, quy mô và phạm vi ngập lụt.
• Truyền thông cảnh báo đa kênh, dễ hiểu:
  • Cảnh báo không chỉ nói “mưa bao nhiêu mm” mà phải mô tả cụ thể: “Đường Nguyễn Huệ sẽ ngập sâu 0.5m trong 3 giờ tới”, “Khu vực Gia Hội cần sơ tán trước 18h”.
  • Sử dụng SMS, ứng dụng di động, loa phát thanh, và mạng xã hội.
• Chuẩn bị ứng phó cộng đồng:
  • Thành lập và huấn luyện Đội phản ứng nhanh cấp phường/xã. Mỗi khu phố đều có lực lượng tại chỗ.
  • Xây dựng “Bản đồ an toàn cộng đồng”: Đánh dấu các điểm sơ tán an toàn, điểm có đất cao, lộ trình di chuyển an toàn trong mùa lũ.
  • Trang bị kỹ năng sống sót: Tổ chức các khóa huấn luyện cho người dân về cách di chuyển trong nước lũ, sơ cấp cứu, và sử dụng áo phao.

3. Trụ cột phát triển kinh tế – xã hội bền vững

Mục tiêu: Giảm thiểu thiệt hại kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội trong mùa lũ.

• Bảo hiểm rủi ro thiên tai:
  • Nhà nước và các doanh nghiệp cùng phát triển các gói bảo hiểm lũ lụt phổ cập và có hỗ trợ cho nhà cửa, phương tiện và tài sản của người dân, đặc biệt là các hộ kinh doanh nhỏ.
  • Biến gánh nặng cứu trợ sau lũ thành một cơ chế chia sẻ rủi ro chủ động từ trước.
• Chuyển đổi mô hình sinh kế:
  • Khuyến khích các mô hình kinh doanh, nông nghiệp có thể thích ứng hoặc tận dụng mùa lũ (du lịch sinh thái mùa nước nổi, nuôi trồng thủy sản theo mùa vụ).
  • Hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng kế hoạch kinh doanh mùa lũ: chủ động dự trữ hàng hóa, nâng cao kho bãi, chuyển đổi hình thức kinh doanh trực tuyến tạm thời.

4. Trụ cột nâng cao nhận thức và văn hoá ứng phó

Mục tiêu: Hình thành “GEN sống chung với lũ” trong mỗi người dân và trong cộng đồng.

• Tích hợp giáo dục vào nhà trường:
  • Đưa kiến thức về lũ lụt, kỹ năng ứng phó và ý thức “thuận thiên” vào chương trình giảng dạy chính khóa từ cấp tiểu học tại Huế.
  • Tổ chức diễn tập phòng chống lũ lụt định kỳ trong trường học.
• Xây dựng văn hóa “Thuận Thiên”:
  • Tuyên truyền để người dân hiểu rõ “Sống ở Huế là phải biết bơi, biết dự trữ lương thực, và có kế hoạch di chuyển khi có lũ”.
  • Vận động người dân không xả rác ra sông ngòi để tránh tắc nghẽn dòng chảy.

Cơ chế thực thi và giám sát

• Thành lập Ban Chỉ đạo Quốc gia về Thích ứng với Lũ lụt tại Miền Trung, do một Phó Thủ tướng đứng đầu, với sự tham gia của các Bộ, ngành và chính quyền Thành phố Huế.
• Ưu tiên ngân sách trung hạn và dài hạn cho chiến lược này, kết hợp với kêu gọi vốn ODA và đầu tư tư nhân vào các dự án hạ tầng thích ứng.
• Xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá độc lập, công khai minh bạch tiến độ và hiệu quả của các dự án.

Kết luận: Chiến lược này không phải là một giấc mơ viển vông, mà là một lộ trình cần thiết để biến Huế từ một “nạn nhân” của lũ lụt trở thành một hình mẫu về “Thành phố Phục hồi” (Resilient City) – nơi con người và thiên nhiên cùng nhau tồn tại và phát triển bền vững.

Bước đi trên thửa ruộng, một bên đang chín vàng và một bên tuổi mười sáu, lòng như bước vào một ngã rẽ thời gian. Vựa lúa đồng bằng không ngủ để mang thóc gạo đến các hải cảng, để chuyển đến nơi cần đến. Vậy mà nó không một khoảng lặng nghỉ ngơi giữa các mùa vụ để hồi sinh. Ngày xưa, người dân cho đất nghỉ sau các mùa vụ canh tác; thế mà giờ đây nó phải đầu tắt mặt tối, phải gồng gánh sức nặng của mưu sinh. Một khi không được nghỉ ngơi vào mùa nước tràn đồng thì đất sẽ suy kiệt do không ngậm được phù sa, cái thưở mùa nước nổi cả đồng bằng như vào một ngày hội lớn: sự tất bật tạm lắng lại để tiếng cười và tiếng thở của đất được rền vang và hồi phục. Giờ đây, đến mùa nước nổi, cánh đồng vẫn vậy, nước không tràn qua đê bao bảo vệ mùa vụ. Dòng phù sa được ví như dòng sữa mẹ nuôi dưỡng vùng Châu thổ thì giờ đây đã cuộn cuộn chảy ra biển tạo thành các cù lao, ụ nổi ngăn đường ra biển lớn.

Ruộng thức là trăn trở và tâm sự của một vùng châu thổ trù phú đất ngậm phù sa một thời.

KTS. Hồ Viết Vinh

Rêu không phải là cỏ cây, cũng không hoàn toàn là rong rêu trôi dạt theo dòng nước. Nó là một thực thể kỳ lạ, vừa nguyên sơ, vừa vĩnh cửu. Rêu không có rễ, nhưng lại bám chặt vào đá. Không có thân cành, nhưng lan rộng như một tấm thảm. Không có tiếng nói, nhưng lại kể những câu chuyện cổ xưa hơn bất cứ cuốn sách nào từng được viết ra.
Thế giới của Rêu là một vùng giao thoa giữa cái hữu hình và cái vô hình. Nếu nhìn từ xa, Rêu chỉ là một lớp xanh nhạt, một mảng màu lặng lẽ trên nền đá xám. Nhưng nếu cúi xuống thật gần, ta sẽ thấy một hệ sinh thái thu nhỏ, nơi những sợi tơ mềm mại vươn lên, đón lấy ánh sáng đầu ngày. Rêu không chỉ sống trong không gian – nó còn bám vào ký ức, len lỏi vào những vết nứt của thời gian.
Tôi gọi Rêu mang một diễn trình với tên gọi “biên niên sử”: một cuốn sách không cần giấy mực, nhưng lưu giữ được những gì đã qua. Một hạt rêu nhỏ bé có thể mang theo nó câu chuyện của hàng trăm năm. Nó lớn lên trên bề mặt những công trình cổ, trên đá núi, trên mái ngói, trên những phiến đường rêu phong của một thành phố cũ. Nó ghi lại dấu vết của từng cơn mưa, từng đợt nắng, từng trận gió mùa.
Và như thế, Rêu bước vào cuộc đời tôi như một chứng nhân lặng lẽ nhưng không thể nào lơ đãng. Cùng với Thời gian, Rêu tồn tại trong một vũ điệu chậm rãi, không màng đến sự hối hả của thế gian. Tôi trở thành người chứng kiến: không, đúng hơn là kẻ lang thang giữa những lớp ký ức thời gian mà Rêu lưu giữ, cố gắng hiểu những gì mà nó muốn nói.
Nhưng liệu Biên niên sử Rêu có thực sự là một câu chuyện thú vị? Hay chỉ là tôi đang cố gắng tìm kiếm ý nghĩa trong một thứ vốn dĩ vô ngôn?

Kiến trúc sư Hồ Viết Vinh, Huế 2025

“Happy Teachers will change the world.”

Zen Master Thich Nhat Hanh

FRAGILITY

“A sea of swirling blue, evokes the tempestuous depths of the soul, adrift in a world of fleeting beauty and despair. The stark white, a beacon of hope, struggles against the relentless tide of azure, a poignant reminder of the fragility of human existence.”

Ho Viet Vinh

Cơ duyên cho Tôi gặp và hóng chuyện với danh hoạ Hồ Hữu Thủ: là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền mỹ thuật Việt Nam.
Thế giới nghệ thuật của ông là sự kết hợp độc đáo giữa các hình tượng quen thuộc: thiếu nữ – hoa sen – mảnh trăng. Những hình ảnh này không đơn thuần là miêu tả hiện thực, mà đã được chọn lọc và biến thành những biểu tượng mang vẻ đẹp tinh khiết, hồn nhiên trong một không gian vừa thực vừa siêu thực.

Ghé thăm triển lãm “Hội hoạ trừu tượng Cha và Con” tại TAA Gallery, Tôi như được gặp lại phong thái nho nhã pha lẫn minh triết nơi Ông.